Na co należy zwrócić uwagę kupując garnki?
Poniżej przedstawiamy kluczowe czynniki wpływające na wybórgarnków. Poznanie ich pomoże dokonać trafionych zakupów.
- Rodzaje garnków ze względu na zastosowanie
- Materiał, z którego jest wykonany garnek (korpus)
- Powłoka, którą pokryte jest wnętrze garnka
- Dno garnka
- Pokrywa garnka
- Uchwyty garnka
- Wielkość i kształt
- Możliwość mycia w zmywarce
- Kupować cały zestaw czy pojedyncze garnki?
- Jakie garnki do płyty indukcyjnej?
- Oznaczenia związane z użytkowaniem garnków
- Polecani producenci
1 Rodzaje garnków ze względu na zastosowanie
Najczęściej nie zastanawiamy się jaki garnek użyć do przygotowania konkretnej potrawy i chociaż często wydaje się nam, że to nie ma znaczenia, to tak nie jest. Poznanie różnic i stosowanie się do wskazówek producentów na pewno pomoże nam w perfekcyjnym przygotowywaniu potraw.
Garnki tradycyjne
To wybór najbardziej standardowy i klasyczny. Od niego zaczyna się potencjalne zakupy. Zastosowanie znajdują przede wszystkim przy gotowaniu zup czy duszeniu mięs lub warzyw. Świetnie sprawdzają się przy daniach jednogarnkowych. Obecnie dostępne modele nie zawsze są wykonane z materiału żaroodp*rnego, ale idealnie przewodzą i rozprowadzają ciepło. W każdym przypadku taki garnek posiada dwie rączki i zwykle dodawana jest do niego pokrywka. Na jakość użytkowania wpływa przede wszystkim materiał, powłoka i grubość dna. Garnki tradycyjne znajdziemy w wielu wzorach i o odmiennej pojemności. Znajdziemy zarówno małe wersje o pojemności od 1 do 5 litrów, jak i kilkunastolitrowe egzemplarze.
Rondle
Są znacznie mniejsze od klasycznych garnków i posiadają jedną rączkę zamiast dwóch uchwytów. Ich przeznaczenie to głównie podgrzewanie płynów (np. mleka), przyrządzanie sosów i zasmażek, a także rozpuszczanie tłuszczu. Oczywiście, tak samo jak w przypadku modeli tradycyjnych, rondelek posiada odpowiednią przykrywkę.
Garnki do gotowania na parze
Jak wskazuje nam sama nazwa, posłużą jako narzędzie do gotowania na parze. W zależności od zapotrzebowania i wersji cenowej sięgnąć możemy po model z wkładanym/wyciąganym sitkiem lub z bezpośrednimi wkładami. Tworzą one piętra, dzięki czemu możemy w czasie jednego procesu gotować kilka różnych składników, od warzyw po mięso. Mogą one zastępować urządzenia do gotowania na parze, a jednocześnie być często bardziej wydajne i praktyczne.
Szybkowary
To naczynie, które posłuży nam do szybkiego gotowania. W porównaniu do klasycznych modeli cały proces możemy zakończyć nawet dziesięciokrotnie szybciej. Sprawdzi się szczególnie w gotowaniu zup, duszeniu mięsa bądź ryb. Jak to w ogóle możliwe?
Otóż cały garnek po zamknięciu jest specjalnie uszczelniany, co powoduje wytworzenie się nadciśnienia w wysokości od 1 do 2 atmosfer. Temperatura panująca w środku sięga 130oC. Najnowsze modele oferują także ustawienie poziomu gotowania, mierzenia temperatury. Szybkowary wykonane są ze stali lub aluminium.
Pozostałe rodzaje garnków
Już we wstępie zaznaczaliśmy, że rodzajów garnków jest naprawdę niezwykle dużo. Te, które wymieniliśmy wyżej, są najbardziej rozpoznawalne. Natomiast warto zaznaczyć, że w ofertach handlowych spotkamy jeszcze wiele innych kombinacji. Będą to między innymi sokowniki, które pomagają w wytworzeniu soków z owoców czy warzyw. Znajdziemy także garnki przeznaczone do gotowania makaronów, szparagów, mleka, muli czy małż, powideł i konfitur. Ponadto istnieje jeszcze szereg wersji specjalistycznych, chociażby do ryb bądź bigosu.
2 Materiał, z którego jest wykonany garnek (korpus)
Jest to jedna z najważniejszych kwestii podczas zakupu garnków. Materiał, z którego są wykonane ma znaczącywpływ na ich właściwości. Z tego względu możemy wyróżnić następujące rodzaje garnków: ze stali nierdzewnej, emaliowane, ceramiczne, żeliwne, aluminiowe, szklane, miedziane i gliniane.
Garnki ze stali nierdzewnej
To bez wątpienia najpopularniejsza wersja na rynku. Nic w tym dziwnego. Są całkowicie odp*rne na korozję, szczególnie wywoływaną kwaśnymi substancjami. Ponadto dzięki wymieszaniu stali z chromem modele te bardzo dobrze radzą sobie z wysokimi temperaturami. W takich garnkach nie tworzą się osady, co redukuje mnożenie się bakterii. Ciekawostką, z którą można się spotkać, jest oznakowanie takich naczyń; często widoczna jest adnotacja „18/10”, która oznacza, że trzymany model zawiera 18% chromu i 10% niklu.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Wytrzymałe na niskie i wysokie temperatury | Wolno się nagrzewają |
| Resztki żywności nie przywierają do spodu ani ścianek | Mogą zawierać związki uczulające |
| Łatwe do utrzymania w czystości | Zbyt długo przechowywana w nich żywność może nabierać metalicznego posmaku |
| Dobrze przewodzą i rozprowadzają ciepło po całej powierzchni | Słabej jakości garnki mogą się odbarwiać, pokrywać nalotem, rdzewieć |
| Są odp*rne na zarysowania | |
| Są odp*rne na kwasy żywnościowe i detergenty |
Zalety i wady garnków ze stali nierdzewnej
Garnki emaliowane
Warto wiedzieć, że w tym wypadku emalia nie jest materiałem korpusu garnka. Produkowane są one bowiem z blachy stalowej, a emaliowanie to technika zdobienia wyrobów z metalu. Wykorzystuje się tam szkliwo powstałe ze sproszkowanych minerałów (np. kredy, piasku) i topników oraz pigmentów. Takie modele mają wiele zalet. Po pierwsze można je dostosować do wystroju kuchni, ponieważ zakres oferowanych barw i wzorów jest niemal nieograniczony. Są przy tym całkowicie bezpieczne dla środowiska i zdrowia, nie uczulają. Do tego będą stosunkowo tanie, nie ważą również szczególnie dużo. Niestety ze względu na używane do ich produkcji materiały szybko ulegają uszkodzeniom, a potrawy mogą się przypalać. W razie ewentualnego problemu z powierzchnią (uszczerbek emalii) garnek należy natychmiast wyrzucić.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Występują w różnych kolorach i wzorach | Potrawy łatwo przywierają do dna i ścianek |
| Nie zawierają substancji uczulających | Nie utrzymują długo wysokiej temperatury |
| Są bezpieczne dla środowiska | Łatwo je zniszczyć i uszkodzić |
| Emalia może się wycierać i odpryskiwać, co powoduje, że są niezdatne do użytku |
Zalety i wady garnków ze stali nierdzewnej
Garnki ceramiczne
Wykonane są w całości z ceramiki i nie posiadają żadnych dodatkowych powłok. Posiadają właściwości podobne do tych oferowanych przez garnki żeliwne. W procesie gotowania nie wydzielają żadnych szkodliwych substancji, dzięki czemu najczęściej sięgają po nie alergicy. Takie modele nie rdzewieją i są niezwykle odp*rne na ewentualne zarysowania. Doskonale trzymają i rozprowadzają ciepło, jednocześnie nie przypalają gotowanych w nich potraw. Ich największą wadą jest niestety łatwość uszkodzenia; mogą się całkowicie potrzaskać przy upadku. Nie oznacza to naturalnie, że nie będą służyć w kuchni nawet kilkanaście lat, co w połączeniu ze stosunkowo niewielkimi kosztami kupna daje interesujące rozwiązanie.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Bogata kolorystyka i kształty | Nie wytrzymują bardzo wysokiej temperatury (maksymalnie do 120oC) |
| Długo utrzymują ciepło | Łatwo je zniszczyć lub uszkodzić |
| Odpowiednie dla alergików | Mogą posiadać w swoim składzie kadm i ołów |
| Są w przystępnej cenie |
Zalety i wady garnków ceramicznych
Garnki żeliwne
Są ciężkie, na co ma wpływ wykorzystanie wysokowęglowych stopów żelaza i węgla. To zresztą gwarant wysokiej odp*rności na potencjalne uderzenia czy upadki. Taki garnek idealnie sprawdzi się w przypadku smażenia, duszenia bądź pieczenia mięsa oraz warzyw. Nagrzewają się niezwykle długo, ale doskonale akumulują temperaturę. Tradycyjne propozycje rynkowe impregnowane są dodatkowo olejami roślinnymi, dlatego nie powinno się w nich gotować wody. Nowocześniejsze odmiany coraz częściej pokryte są warstwą emalii. O ile produkt nie należy do tanich, to jest niezwykle żywotny i może z wami pozostać przez całe lata.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Trwałe i odp*rne na uszkodzenia | Są masywne i dużo ważą |
| Dobrze rozprowadzają ciepło | Długo się nagrzewają |
| Długo utrzymują wysoką temperaturę | Do dna i ścianek mogą przywierać potrawy |
| Można je wkładać do piekarnika | Z czasem mogą rdzewieć |
| Odp*rne na wysokie temperatury | Wymagają specjalnej pielęgnacji |
| Umożliwiają gotowanie bez tłuszczu |
Zalety i wady garnków żeliwnych
Garnki aluminiowe
Kucharze z całego świata uwielbiają garnki aluminiowe, co wynika z ich niezwykłej przewodności ciepła. Jest ona średnio dziesięć razy większa niż w przypadku odpowiedników ze stali nierdzewnej. Modele te nie są jednak w 100% wykonane z tego materiału, środek bowiem najczęściej pokryty jest ceramiką, teflonem, tytanem lub kamieniem. Dobrze mieć na uwadze, że takie produkty nie powinny być wykorzystywane do przygotowywania potraw kwaśnych, gdyż uwalniane w procesie gotowania związki, mają negatywny wpływ na układ neurologiczny człowieka. Dzięki takim garnkom przygotowanie potraw staje się o wiele szybsze.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Dobrze przewodzą ciepło | Mało odp*rne na uszkodzenia |
| Równomiernie i szybko rozprowadzają wysoką temperaturę | Mogą wydzielać niebezpieczne związki chemiczne |
| Lekkie | Krótko utrzymują ciepło |
| Odp*rne na korozję i działanie detergentów | |
| Żywność nie przywiera do powierzchni i nie przypala się | |
| Odp*rne na uszkodzenia mechaniczne | |
| Nie wchodzą w reakcje chemiczne z żywnością | |
| Są w umiarkowanej cenie |
Zalety i wady garnków aluminiowych
Garnki szklane
Takie garnki są rzadziej spotykane na rynku. Wykonane są ze szkła, a dodatkowo pokryte emalią. Są niezwykle odp*rne na wstrząsy cieplne, obojętne chemicznie i nie zawierają metali. Garnek wykonany ze szkła nie wchodzi w żadne reakcje chemiczne i co za tym idzie – nie uczula. Posiada dodatkowo właściwości antybakteryjne i nie pochłania aromatu potraw, dzięki czemu zachowają one swój naturalny zapach i smak. Świetnie rozprowadzają ciepło, a przy tym nadają się do piekarników, mikrofalówek, kuchni elektrycznych czy gazowych. Wady? Właściwie tylko jedna: łatwo go zniszczyć. Zaleca się w związku z tym, by przechowywać takie garnki osobno, nigdy nie wkładając innych pojemników do środka. Częściej ze szkła produkowane są naczynia do zapiekania.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Odp*rne na wysokie i niskie temperatury | Mała wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne |
| Nie wchodzi w żadne reakcje chemiczne | Bardzo krótko utrzymują ciepło |
| Nie uczula | |
| Posiada właściwości antybakteryjne | |
| Nie pochłania zapachów potraw | |
| Dobrze rozprowadza ciepło po całej powierzchni | |
| Można stosować w piekarnikach | |
Zalety i wady garnków szklanych
Garnki miedziane
Doceniane przez szefów kuchni z całego świata, często kosztują też znacznie więcej niż ich odpowiedniki z innych materiałów. Przewodność ciepła jest tu około dwukrotnie wyższa niż w przypadku aluminium, a jak zaznaczyliśmy wyżej, już w tamtym przypadku była ona wysoka. Wewnętrzna powłoka często wykonana jest z cyny lub stali nierdzewnej. Ciepło jest rozprowadzane zarówno od dołu, jak i ze ścianek, dlatego wspaniale przygotowuje się w nich desery, risotto bądź kremy.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Dobrze rozprowadzają ciepło | Nie pokryte cyną lub stalą wymagają specjalnej pielęgnacji |
| Równomiernie się nagrzewają | Są ciężkie |
| Długo utrzymują wysoką temperaturę | Są dość kosztowne |
| Duża odp*rność na uszkodzenia mechaniczne |
Zalety i wady garnków miedzianych
Garnki gliniane
Na takie naczynia mówi się zazwyczaj „rzymskie”. Wykonane są wyłącznie z materiałów naturalnych, i często są dodatkowo zdobione. Gwarantują zachowanie prawdziwego smaku i aromatu przygotowywanych dań. Umożliwiają gotowanie beztłuszczowe, dzięki czemu zapewniają zdrowy proces przyrządzania potraw. Można je używać również w piekarniku elektrycznym czy gazowym. To naczynia żaroodp*rne i wszechstronne, dzięki czemu można je stosować do pieczenia mięs, ryb, warzyw czy przygotowania zapiekanek. Wymagają jednak znacznie dokładniejszej pielęgnacji niż inne garnki. Fachowcy polecają, by przed rozpoczęciem procesu pieczenia zastosować kilkunastominutowe namaczanie ich.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Nadają się do gotowania bez tłuszczu | Wymagają dokładnej pielęgnacji |
| Odp*rne na wysokie temperatury | Nie są odp*rne na gwałtowne zmiany temperatury |
| Nadają się do różnego rodzaju potraw | Mało odp*rne na detergenty |
Zalety i wady garnków glinianych
3 Powłoka, którą pokryte jest wnętrze garnka
Równie istotne dla nas pod względem przyrządzania potraw, przywierania produktów czy walorów smakowych może być pokrycie wnętrza garnka. To dzięki takiej powłoce unikniemy przypalonych potraw czy dłuższego szorowania garnków.
Powłoka ceramiczna
Uznawana jest za niezwykle dobrą jakościowo, stąd też spotykamy ją w bardzo wielu modelach garnków. Potrawy do niej nie przywierają i z nią nie reagują. Ceramikę trudno zarysować, nie ulega też korozji. Przy zakupie należy się jednakże upewnić, że model współpracuje z kuchenkami indukcyjnymi.
Powłoka emaliowana
Technologia wykorzystywana jest w modelach stalowych i szklanych. Ta powłoka jest antybakteryjna, odp*rna na działanie kwaśnych potraw i substancji zasadowych. Nie zawiera żadnych substancji chemicznych. Wadą jest potencjalne odpryskiwanie, które skutkuje koniecznością wyrzucenia garnka.
Powłoka teflonowa
W pierwszej kolejności, należy uważać na podróbki. Oryginalnie teflon został wymyślony przez firmę DuPont i to ona powinna certyfikować dany produkt. To fluoro-polimerowa powłoka, która zezwala na smażenie bez tłuszczu. Przy korzystaniu z takich produktów niezbędne jest użytkowanie specjalnych sztućców z drewna czy tworzywa sztucznego. Łatwo bowiem powierzchnię zarysować lub uszkodzić, co skutkuje koniecznością wyrzucenia garnka.
Powłoka tytanowa
Największą zaletą jest tu oczywiście sam tytan, czyli surowiec niezwykle twardy, niemal niemożliwy do zniszczenia w pracach kuchennych. Jest przy tym odp*rny na substancje kwasowe oraz zasadowe. W przeciwieństwie do teflonu można tu wykorzystywać klasyczne sztućce, niekoniecznie z tworzywa. Wielu producentów informuje, że na takiej powłoce nie jest konieczne stosowanie nawet minimalnych ilości tłuszczu do smażenia. W takim wypadku powłoka tytanowa będzie idealna dla osób na diecie, które muszą ograniczyć tłuszcze.
Powłoka kamienna
Ta grupa powłok może oznaczać wykorzystanie minerałów, marmuru czy granitu. Zapobiega to przywieraniu oraz przypalaniu potraw. Jest przy tym bardzo odp*rna na zarysowania i wysokie temperatury. Niezwykle łatwo jest utrzymać ją w czystości. Przy atrakcyjności cenowej, oferowanej z takim modelem, nie zapomniano w produkcji o wszechstronności. Kamień można wykorzystać do smażenia, duszenia i gotowania.
4 Dno garnka
Materiał i korpus to dwa arcyważne czynniki. Nie możemy przy tym zapominać o roli samego dna. Już wiele lat temu przyjęło się, że im garnek cięższy, tym lepszy. To oczywiście nie jest żadna reguła, ale w wielu przypadkach jest tak w istocie. Należy zatem zwracać uwagę na grubość podstawy wybieranego przez nas modelu, dlatego w niektórych przypadkach stosuje się podwójne, a nawet potrójne dna. Istnieje też opcja kapsułowa z wbudowanym dyskiem. Zakup garnka z grubym dnem przyczyni się niewątpliwie do wzrostu jakości przygotowywanych potraw. Ważne są użyte przy tym materiały użyte do jego budowy, które po połączeniu wpływać będą na rozprowadzanie ciepła po całym naczyniu.
Dno garnka ma szczególne znaczenie dla korzystania z płyty indukcyjnej. W tym przypadku produkt musi mieć płaskie dno, które zostało wykonane ze ściśle określonego materiału i dodatkowo pokryte właściwą powłoką. W prosty sposób możemy sprawdzić, czy garnek będzie właściwie obsługiwany przez płytę indukcyjną, gdy przyłożymy do niego magnes. i zostanie on przyciągnięty, będzie to oznaczało że nadaje się on do gotowania na płycie (nie jest to jednak gwarancja stuprocentowa). Więcej o garnkach do płyt indykcyjnych jest napisane w dalszej części poradnika.
5 Pokrywa garnka
Pokrywa do garnka to element, który jest niezwykle istotny podczas gotowania, duszenia potraw. Nie tylko przyspiesza te procesy, lecz chroni kuchenkę przed zabrudzeniem oraz nasze dłonie przed poparzeniem. Najlepsza pokrywka powinna być przede wszystkim nieznacznie wypukła. Wpływa to na właściwą cyrkulację powietrza. Ważne są też otwory na parę oraz odpowiednie przesuwniki, które pozwolą nam lekko uchylić przykrycie. Pokrywki najczęściej tworzone są ze stali, żeliwa lub szkła. Pierwsze dwie propozycje znacznie lepiej poradzą sobie ze skraplaniem pary, co przyśpieszy proces przygotowywania dania. W przypadku szklanych opcji ich głównym atutem jest doskonała widoczność potrawy. Trzeba być przy tym ostrożnym, by jej nie upuścić i nie roztrzaskać. Pamiętajmy, że odpowiednia przykrywka powinna być dopasowana do modelu garnka.
6 Uchwyty garnka
To czynnik, o którym często nie pomyślimy w pierwszej chwili. Uchwyty wykorzystywane w wielu garnkach są najczęściej jego przedłużeniem. W wyniku tego są bardziej podatne na ciepło. Dobrze jest upewnić się, że sięgamy po modele, które są zabezpieczone przed przegrzaniem. Unikniemy wtedy potencjalnego ryzyka poparzenia dłoni i upuszczenia garnka, co mogłoby zakończyć się wypadkiem w kuchni. Materiałami, które pozwolą nam bezpiecznie obchodzić się z garnkami są bakelit, silikon, aluminium i stal. Dzięki ich wykorzystaniu takie naczynie kuchenne będzie mogło zostać wstawione do piekarnika (uważajcie jedynie na maksymalne temperatury, które dla przykładu dla bakelitu wynoszą 180oC). Dobre uchwyty i rączki powinny być przede wszystkim ergonomiczne i wyprofilowane tak, abyśmy mogli je chwycić możliwie bez trudu. Mimo wszystko w wielu sytuacjach sugerujemy korzystanie z kuchennych rękawic ochronnych.
7Wielkość i kształt
Zwykle kupowane garnki dostosowane są do potrzeb całej rodziny. Nie będzie jednak problemu z zakupem także niewielkich rozmiarowo modeli. Bez trudu znajdziemy wobec tego garnki dla singli, par czy większych rodzin. Na rynku proponowane są wersje od 0,5 do przeszło 15 litrów pojemności. Nie można pomijać również wpływu potencjalnego kształtu na to, jak gotujemy. Model przypominający swoim kształtem beczkę przyspiesza gotowanie. Plusem korzystania z prostych wersji jest także łatwość odcedzania oraz równomierne nagrzewanie się, co ważne jest szczególnie przy gotowaniu zup bądź makaronów. Najpopularniejsze są garnki owalne. Najczęściej specjalistyczne wersje posiadają odmienne kształty.
8 Możliwość mycia w zmywarce
Ponieważ coraz częściej odchodzimy od zmywania ręcznego, dobrze jest zastanowić się nad garnkami, które mogą trafić do zmywarki. Nie wszystkie modele są odpowiednio do tego dostosowane. Najlepiej i najbezpieczniej jest zatem sprawdzić przed zakupem etykietę, na której powinien widnieć odpowiedni znaczek graficzny z dopiskiem „Możliwość mycia w zmywarce”.
9 Kupować cały zestaw czy pojedyncze garnki?
Często zastanawiamy się nad możliwością zakupu całego kompletu garnków lub pojedynczych egzemplarzy. Każda z tych opcji ma swoje zalety i wady. W przypadku kompletu jesteśmy w stanie zaoszczędzić więcej niż kupując poszczególne modele. Z drugiej jednak strony często komplety są zbyt duże i zawierają garnki, które nie będą nam potrzebne. Kupowanie całego zestawu uwarunkowane jest też wielkością rodziny i tym, jak często gotujemy i wykorzystujemy dane modele.
10 Garnki do kuchenki indukcyjnej
Mimo, że niektóre garnki są wykonane z materiału nieferromagnetycznego to z powodzeniem mogą być stosowane do kuchenek indukcyjnych. Wszystko zależy bowiem od technologii w jakiej zostało wykonane dno garnka. Jeżeli jest ono wielowarstwowe to z reguły jedną z nich jest stal ferromagnetyczna, która reaguje na pole magnetyczne wytworzone przez kuchenkę indukcyjną. Proces ten rozgrzewa naczynie dzięki wytworzeniu na dnie garnka prądów wirowych przez szybkozmienne pole magnetyczne. W ten sposób większość garnków dostępnych na rynku jest przystosowana do używania na kuchenkach indukcyjnych. Z reguły świadczy o tym specjalny piktogram umieszczony na naczyniu i opakowaniu.
11 Oznaczenia związane z użytkowaniem garnków
Istnieje dziewięć standardowych piktogramów, które powiązane są z funkcjonalnością i możliwościami garnków. Każdy z nich jest istotny, dlatego dobrze jest dopasować te czynniki do potrzeb własnego domu. Szczegółowe oznaczenia przedstawia zdjęcie poniżej.
12 Polecani producenci
Ze względu na rozmaitość modeli i ich przeznaczenie, do gotowania czy smażenia konkretnych potraw, możemy rozróżnić wiele marek, którym można zaufać. Tymi najważniejszymi z punktu widzenia zakupów w Polsce wydają się (w kolejności alfabetycznej): Bachmayer, Beka, Berghoff, Emalia Olkusz, Fissler, Neoflam, Mauviel, Scanpan, Silampos, Silit, Tefal i Zelmer. Firmy te oferują zarówno komplety, jak i pojedyncze egzemplarze, dlatego często możemy mieszać je ze sobą.
